Testy parametryczne i nieparametryczne
Aby uogólnić na całą populacjÄ™ wyniki badania statystycznego przeprowadzonego na próbie losowej, takiego jak np. badania Å›wiadomoÅ›ci marki, należy postawić hipotezÄ™, a nastÄ™pnie jÄ… zweryfikować. SÅ‚użą do tego testy statystyczne, które dzielimy na parametryczne i nieparametryczne.
Ogólnie o testach
Testów parametrycznych używa siÄ™ do oceny wartoÅ›ci parametrów dla danego rozkÅ‚adu populacji, z którego losowana jest próba. Parametrami tymi mogÄ… być Å›rednia, wariancja czy odchylenie standardowe.
Testy nieparametryczne nie wymagają założeń dotyczących rozkładu zmiennej losowej populacji. Najczęściej wykorzystywaną w nich metodą jest uporządkowanie danych i zastąpienie ich rangami.
Zazwyczaj testy parametryczne majÄ… swoje odpowiedniki wÅ›ród testów nieparametrycznych. Niektóre z nich prezentuje poniższa tabela.
test parametryczny |
test nieparametryczny |
test t-Studenta dla prób zależnych |
test Wilcoxona |
test t-Studenta dla prób niezależnych |
test Manna-Whitney’a |
jednoczynnikowa analiza wariancji |
test Kruskala-Wallisa |
Często stosowane są także inne testy nieparametryczne, takie jak test Chi kwadrat oraz test Shapiro-Wilka.
Charakterystyka testów parametrycznych
Parametryczne testy pozwalajÄ… na dokÅ‚adniejsze analizy i ich wyniki sÄ… Å‚atwiejsze do interpretowania. WymagajÄ… jednak speÅ‚nienia wiÄ™kszej iloÅ›ci zaÅ‚ożeÅ„. Najczęściej wymaga siÄ™ miÄ™dzy innymi, by próba pochodziÅ‚a z populacji o rozkÅ‚adzie normalnym. Symulacje pokazaÅ‚y jednak, że niespeÅ‚nienie tego warunku nie musi dyskwalifikować testu. Co wiÄ™cej w przypadku wielu badaÅ„ statystycznych zaÅ‚ożenie to jest speÅ‚nione. Testy parametryczne sÄ… także mniej odporne na obserwacje odstajÄ…ce.
Charakterystyka testów nieparametrycznych
Dla testów nieparametrycznych nie jest wymagane speÅ‚nienie zaÅ‚ożenia o rozkÅ‚adzie normalnym. Gdy liczność próby jest niewielka lub grupy nie sÄ… równoliczne, to testy nieparametryczne lepiej siÄ™ sprawdzajÄ…. Nie sÄ… też tak wrażliwe na obserwacje odstajÄ…ce. Warto z nich korzystać, gdy mediana jest wielkoÅ›ciÄ… lepiej reprezentujÄ…cÄ… Å›rodek danych niż Å›rednia. WÅ›ród testów nieparametrycznych znajdziemy takie, które pozwalajÄ… analizować cechy niemierzalne. Wygoda ich użycia okupiona jest mniejszÄ… efektywnoÅ›ciÄ….
Podsumowanie
Prowadzenie badaÅ„ statystycznych w medycynie czy naukach spoÅ‚ecznych bardzo czÄ™sto sprowadza siÄ™ do wykonania testu istotnoÅ›ci – parametrycznego lub nieparametrycznego. Od prawidÅ‚owego wyboru zależeć może poprawność i dokÅ‚adność wnioskowania. Niestety, decyzja nie zawsze jest Å‚atwa do podjÄ™cia.