Tag: badania statystyczne

Pozyskiwanie i analiza danych jest w statystyce medycznej szczególnie wymagającym zadaniem. Należy bowiem mieć na uwadze nie tylko cele badawcze i względy metodologiczne, ale również dobro pacjenta. O to, by badanie statystyczne dało jak najlepsze rezultaty, możemy zadbać już na etapie planowania.

Określenie celu i rodzaju badania

Przede wszystkim należy jasno określić cel badania. Może to być na przykład oszacowanie pewnego parametru w populacji lub weryfikacja skutków nowej metody leczenia.

Potrzebnych do analizy danych dostarczyć może eksperyment lub obserwacja. Badania eksperymentalne (np. kliniczne, laboratoryjne) pozwalają badaczowi na większą kontrolę różnych  czynników , przez co wyniki są dokładniejsze i bardziej przekonujące. Mogą jednak wymagać zaangażowania ludzi lub zwierząt, więc nie zawsze są możliwe do przeprowadzenia. Przy badaniach obserwacyjnych (np. epidemiologicznych) badacz nie może w żaden sposób wpłynąć na wynik i chociaż dostarczają one mniej informacji, czasami są jedyną możliwą formą pozyskania danych.

Jaka ma być próba?

Skuteczność analizy danych medycznych w ogromnym stopniu zależy od doboru pacjentów. Prawdopodobieństwo trafienia do badania powinno być jednakowe dla każdego osobnika w populacji. Równie ważna jest liczność próby. Niestety, odpowiednie jej dobranie może wymagać kompromisu. Zbyt mała liczba pacjentów zwiększa szanse wyciągnięcia nieprawdziwych wniosków, a czasami uniemożliwia poprawne zastosowanie niektórych metod statystycznych. Gdy pacjentów jest za dużo, rosną koszty i wydłuża się czas badania. Ważny staje się też czynnik etyczny, gdyż możliwe jest np. pozbawienie pacjentów  skuteczniejszej metody leczenia.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Nie tylko liczność próby wpływa na dokładność analizy statystycznej. Pożyteczne może okazać się również  kilkukrotne powtarzanie pomiarów. Nie są one jednak wtedy niezależne, więc należy albo uwzględnić średnią, albo odpowiednio dostosować metodę statystyczną. W niektórych przypadkach warto zgrupować badanych w bloki, np. ze względu na wiek. Czasami możliwe jest zbadanie kilku czynników w jednym badaniu, co skraca czas jego trwania i obniża koszty. Wyniki mogą być bardziej wiarygodne także wtedy, gdy pacjenci i badacze nie wiedzą, czy przyjmują placebo, czy nowy środek.

Podsumowanie

Przeprowadzenie badania statystycznego jest skomplikowanym i złożonym procesem. W analizie danych medycznych niejednokrotnie biorą udział wyspecjalizowane firmy. Warto rozpocząć z nimi współpracę już na etapie planowania.

Dobór próby badawczej jest kluczowym etapem w procesie prowadzenia badań naukowych. Ma on fundamentalne znaczenie dla uzyskania wiarygodnych i reprezentatywnych wyników. Prawidłowe ustalenie metody doboru obserwacji oraz wielkości populacji stanowią fundament dla wnioskowania statystycznego i uogólnień na temat badanego zjawiska. Niezależnie od dziedziny nauki, poprawny dobór próby jest niezbędny do otrzymania obiektywnych i trafnych wyników.

Czym jest próba statystyczna?

Według definicji próba statystyczna to podzbiór elementów (obserwacji) wybranych z populacji i poddanych pomiarowi. Próba statystyczna może mieć charakter losowy lub celowy. Od próby wymaga się, aby była reprezentatywna dla populacji pod względem badanej cechy. Przed przeprowadzeniem badania należy ustalić liczebność próby. Pomocne w tym celu może okazać się narzędzie, jakim jest kalkulator wielkości próby.

Po co dobiera się próbę badawczą?

Jako przykład mogą posłużyć drzewa w lesie. Często zbadanie całej populacji jest niemożliwe. Można jednak wybrać przedstawicieli tej populacji do celów badawczych. Wybór metody może przebiegać na dwa sposoby:

• Dobór losowy – opiera się na teorii prawdopodobieństwa. Nie jest on jednak w pełni niezależny od badacza, ponieważ to on właśnie decyduje, jak zostaną przypisane prawdopodobieństwa wylosowania (inkluzji).
• Dobór celowy – zależy od subiektywnej oceny badacza. Musi on zastanowić się nad tym, czy wybrane obserwacje rzetelnie będą odwzorowywać całą populację. Elementy te posłużą do wyciągnięcia stosownych wniosków.

Jaka jest najważniejsza różnica w metodach losowania?

Obie metody rozróżnia jeden istotny aspekt, jakim jest możliwość oszacowania (estymacji) parametrów populacji w oparciu o wylosowaną próbę. Do prawidłowego przeprowadzenia oszacowania wymagana jest znajomość tego, jakie było prawdopodobieństwo wylosowania każdego z elementów:

• W przypadku doboru losowego taka informacja jest oczywista, gdyż została ona wpisana w definicję tego doboru próby. W takiej sytuacji liczbę 1 dzieli się przez ilość wszystkich obserwacji, czyli liczbę całej populacji. Na przykład dla populacji wynoszącej 500 osób, prawdopodobieństwo wylosowania każdego z elementów wyniesie 0,2%.
• W przypadku doboru celowego prawdopodobieństw wylosowania nie można bezwarunkowo wyznaczyć, co znacznie utrudnia efektywne oszacowania parametrów badanej populacji. Ponownie pierwsze skrzypce gra tutaj intuicja badacza. Ten rodzaj doboru niekiedy nazywa się próbą ekspercką.

Jakie są podstawowe rodzaje doboru losowego?

Do podstawowych rodzajów losowego doboru próby statystycznej można zaliczyć:

• Dobór losowy prosty

Wymagana liczba elementów próby losowana jest z bezpośrednio z populacji.

• Dobór losowy systematyczny

Elementy populacji porządkuje się i wybiera do badania interwałami. Dla przykładu można ustalić, że będzie wybierana co dziesiąta osoba.

• Dobór losowy warstwowy

Populację dzieli się na jednorodne i zróżnicowane warstwy. Każda obserwacja może znaleźć się tylko w jednej warstwie. Następnie losuje się określoną liczbę elementów z każdej warstwy.

• Dobór losowy zespołowy

Zamiast pojedynczych obserwacji, losuje się całe grupy obiektów.

• Dobór losowy wielostopniowy

Losowanie, jak sama nazwa wskazuje, przebiega w kilku etapach. Pierwszy jest rozległym zbiorem zespołów elementów, a każdy kolejny kurczy się, aż do uzyskania zadowalającej grupy.

Jakie są podstawowe rodzaje doboru celowego?

Do podstawowych rodzajów celowego doboru próby statystycznej można zaliczyć:

• Dobór celowy kwotowy

Elementy dobiera się pod względem ich cech. Liczba obserwacji posiadających daną cechę musi utrzymywać się na jednakowym poziomie procentowym w próbie i w populacji.

• Dobór celowy jednostek typowych

Do próby trafiają obserwacje uznane przez badacza za najbardziej przeciętne, typowe dla populacji.

• Dobór celowy przez eliminację

Badacz odrzuca te jednostki, które odbiegają od normy.

• Dobór celowy subiektywny

Badacz w sposób arbitralny wybiera te elementy, które wydają mu się najbardziej odpowiednie.

• Dobór celowy typu „kula śnieżna”

Badacz dociera do pojedynczych obserwacji. Kolejno, za pośrednictwem innych elementów, wybiera te, które posiadają zbliżone cechy.

Dobór próby jest ważnym krokiem w procesie badawczym, który ma na celu zapewnienie reprezentatywności i wiarygodności otrzymanych wyników. Przede wszystkim określ populację, czyli grupę osób lub obiektów, na której zamierzasz przeprowadzić badanie i wyznacz jej wielkość. Później wybierz odpowiednią metodę doboru próby: losową lub celową. Warto mieć na uwadze, że dobór próby to skomplikowany proces, który wymaga uwzględnienia wielu czynników. Jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz bardziej szczegółowych informacji, warto skonsultować się z naszymi specjalistami.