Tag: badania statystyczne

Jak zaplanować medyczne badania statystyczne?

Pozyskiwanie i analiza danych jest w statystyce medycznej szczególnie wymagajÄ…cym zadaniem. Należy bowiem mieć na uwadze nie tylko cele badawcze i wzglÄ™dy metodologiczne, ale również dobro pacjenta. O to, by badanie statystyczne daÅ‚o jak najlepsze rezultaty, możemy zadbać już na etapie planowania.

 

Określenie celu i rodzaju badania

 

Przede wszystkim należy jasno okreÅ›lić cel badania. Może to być na przykÅ‚ad oszacowanie pewnego parametru w populacji lub weryfikacja skutków nowej metody leczenia.

Potrzebnych do analizy danych dostarczyć może eksperyment lub obserwacja. Badania eksperymentalne (np. kliniczne, laboratoryjne) pozwalajÄ… badaczowi na wiÄ™kszÄ… kontrolÄ™ różnych  czynników , przez co wyniki sÄ… dokÅ‚adniejsze i bardziej przekonujÄ…ce. MogÄ… jednak wymagać zaangażowania ludzi lub zwierzÄ…t, wiÄ™c nie zawsze sÄ… możliwe do przeprowadzenia. Przy badaniach obserwacyjnych (np. epidemiologicznych) badacz nie może w żaden sposób wpÅ‚ynąć na wynik i chociaż dostarczajÄ… one mniej informacji, czasami sÄ… jedynÄ… możliwÄ… formÄ… pozyskania danych.

 

Jaka ma być próba?

 

Skuteczność analizy danych medycznych w ogromnym stopniu zależy od doboru pacjentów. PrawdopodobieÅ„stwo trafienia do badania powinno być jednakowe dla każdego osobnika w populacji. Równie ważna jest liczność próby. Niestety, odpowiednie jej dobranie może wymagać kompromisu. Zbyt maÅ‚a liczba pacjentów zwiÄ™ksza szanse wyciÄ…gniÄ™cia nieprawdziwych wniosków, a czasami uniemożliwia poprawne zastosowanie niektórych metod statystycznych. Gdy pacjentów jest za dużo, rosnÄ… koszty i wydÅ‚uża siÄ™ czas badania. Ważny staje siÄ™ też czynnik etyczny, gdyż możliwe jest np. pozbawienie pacjentów  skuteczniejszej metody leczenia.

 

Na co jeszcze zwrócić uwagÄ™?

 

Nie tylko liczność próby wpÅ‚ywa na dokÅ‚adność analizy statystycznej. Pożyteczne może okazać siÄ™ również  kilkukrotne powtarzanie pomiarów. Nie sÄ… one jednak wtedy niezależne, wiÄ™c należy albo uwzglÄ™dnić Å›redniÄ…, albo odpowiednio dostosować metodÄ™ statystycznÄ…. W niektórych przypadkach warto zgrupować badanych w bloki, np. ze wzglÄ™du na wiek. Czasami możliwe jest zbadanie kilku czynników w jednym badaniu, co skraca czas jego trwania i obniża koszty. Wyniki mogÄ… być bardziej wiarygodne także wtedy, gdy pacjenci i badacze nie wiedzÄ…, czy przyjmujÄ… placebo, czy nowy Å›rodek.

 

 

Podsumowanie

 

Przeprowadzenie badania statystycznego jest skomplikowanym i zÅ‚ożonym procesem. W analizie danych medycznych niejednokrotnie biorÄ… udziaÅ‚ wyspecjalizowane firmy. Warto rozpocząć z nimi wspóÅ‚pracÄ™ już na etapie planowania.

Jak dobrać próbę do badania?

Dobór próby badawczej jest kluczowym etapem w procesie prowadzenia badaÅ„ naukowych. Ma on fundamentalne znaczenie dla uzyskania wiarygodnych i reprezentatywnych wyników. PrawidÅ‚owe ustalenie metody doboru obserwacji oraz wielkoÅ›ci populacji stanowiÄ… fundament dla wnioskowania statystycznego i uogólnieÅ„ na temat badanego zjawiska. Niezależnie od dziedziny nauki, poprawny dobór próby jest niezbÄ™dny do otrzymania obiektywnych i trafnych wyników.

 

Czym jest próba statystyczna?

WedÅ‚ug definicji próba statystyczna to podzbiór elementów (obserwacji) wybranych z populacji i poddanych pomiarowi. Próba statystyczna może mieć charakter losowy lub celowy. Od próby wymaga siÄ™, aby byÅ‚a reprezentatywna dla populacji pod wzglÄ™dem badanej cechy. Przed przeprowadzeniem badania należy ustalić liczebność próby. Pomocne w tym celu może okazać siÄ™ narzÄ™dzie, jakim jest kalkulator wielkoÅ›ci próby.

 

Po co dobiera siÄ™ próbÄ™ badawczÄ…?

Jako przykÅ‚ad mogÄ… posÅ‚użyć drzewa w lesie. CzÄ™sto zbadanie caÅ‚ej populacji jest niemożliwe. Można jednak wybrać przedstawicieli tej populacji do celów badawczych. Wybór metody może przebiegać na dwa sposoby:

 

  • Dobór losowy – opiera siÄ™ na teorii prawdopodobieÅ„stwa. Nie jest on jednak w peÅ‚ni niezależny od badacza, ponieważ to on wÅ‚aÅ›nie decyduje, jak zostanÄ… przypisane prawdopodobieÅ„stwa wylosowania (inkluzji).
  • Dobór celowy – zależy od subiektywnej oceny badacza. Musi on zastanowić siÄ™ nad tym, czy wybrane obserwacje rzetelnie bÄ™dÄ… odwzorowywać całą populacjÄ™. Elementy te posÅ‚użą do wyciÄ…gniÄ™cia stosownych wniosków.

 

Jaka jest najważniejsza różnica w metodach losowania?

Obie metody rozróżnia jeden istotny aspekt, jakim jest możliwość oszacowania (estymacji) parametrów populacji w oparciu o wylosowanÄ… próbÄ™. Do prawidÅ‚owego przeprowadzenia oszacowania wymagana jest znajomość tego, jakie byÅ‚o prawdopodobieÅ„stwo wylosowania każdego z elementów:

 

  • W przypadku doboru losowego taka informacja jest oczywista, gdyż zostaÅ‚a ona wpisana w definicjÄ™ tego doboru próby. W takiej sytuacji liczbÄ™ 1 dzieli siÄ™ przez ilość wszystkich obserwacji, czyli liczbÄ™ caÅ‚ej populacji. Na przykÅ‚ad dla populacji wynoszÄ…cej 500 osób, prawdopodobieÅ„stwo wylosowania każdego z elementów wyniesie 0,2%.
  • W przypadku doboru celowego prawdopodobieÅ„stw wylosowania nie można bezwarunkowo wyznaczyć, co znacznie utrudnia efektywne oszacowania parametrów badanej populacji. Ponownie pierwsze skrzypce gra tutaj intuicja badacza. Ten rodzaj doboru niekiedy nazywa siÄ™ próbÄ… eksperckÄ….

 

Jakie sÄ… podstawowe rodzaje doboru losowego?

Do podstawowych rodzajów losowego doboru próby statystycznej można zaliczyć:

 

  • Dobór losowy prosty

Wymagana liczba elementów próby losowana jest z bezpoÅ›rednio z populacji.

 

  • Dobór losowy systematyczny

Elementy populacji porządkuje się i wybiera do badania interwałami. Dla przykładu można ustalić, że będzie wybierana co dziesiąta osoba.

 

  • Dobór losowy warstwowy

PopulacjÄ™ dzieli siÄ™ na jednorodne i zróżnicowane warstwy. Każda obserwacja może znaleźć siÄ™ tylko w jednej warstwie. NastÄ™pnie losuje siÄ™ okreÅ›lonÄ… liczbÄ™ elementów z każdej warstwy.

 

  • Dobór losowy zespoÅ‚owy

Zamiast pojedynczych obserwacji, losuje siÄ™ caÅ‚e grupy obiektów.

 

  • Dobór losowy wielostopniowy

Losowanie, jak sama nazwa wskazuje, przebiega w kilku etapach. Pierwszy jest rozlegÅ‚ym zbiorem zespoÅ‚ów elementów, a każdy kolejny kurczy siÄ™, aż do uzyskania zadowalajÄ…cej grupy.

 

Jakie sÄ… podstawowe rodzaje doboru celowego?

Do podstawowych rodzajów celowego doboru próby statystycznej można zaliczyć:

 

  • Dobór celowy kwotowy

Elementy dobiera siÄ™ pod wzglÄ™dem ich cech. Liczba obserwacji posiadajÄ…cych danÄ… cechÄ™ musi utrzymywać siÄ™ na jednakowym poziomie procentowym w próbie i w populacji.

 

  • Dobór celowy jednostek typowych

Do próby trafiajÄ… obserwacje uznane przez badacza za najbardziej przeciÄ™tne, typowe dla populacji.

 

  • Dobór celowy przez eliminacjÄ™

Badacz odrzuca te jednostki, które odbiegajÄ… od normy.

 

  • Dobór celowy subiektywny

Badacz w sposób arbitralny wybiera te elementy, które wydajÄ… mu siÄ™ najbardziej odpowiednie.

 

  • Dobór celowy typu „kula Å›nieżna”

Badacz dociera do pojedynczych obserwacji. Kolejno, za poÅ›rednictwem innych elementów, wybiera te, które posiadajÄ… zbliżone cechy.

 

Dobór próby jest ważnym krokiem w procesie badawczym, który ma na celu zapewnienie reprezentatywnoÅ›ci i wiarygodnoÅ›ci otrzymanych wyników. Przede wszystkim okreÅ›l populacjÄ™, czyli grupÄ™ osób lub obiektów, na której zamierzasz przeprowadzić badanie i wyznacz jej wielkość. Później wybierz odpowiedniÄ… metodÄ™ doboru próby: losowÄ… lub celowÄ…. Warto mieć na uwadze, że dobór próby to skomplikowany proces, który wymaga uwzglÄ™dnienia wielu czynników. JeÅ›li masz wÄ…tpliwoÅ›ci lub potrzebujesz bardziej szczegóÅ‚owych informacji, warto skonsultować siÄ™ z naszymi specjalistami.

Biostat. More than statistics.

ul. Kowalczyka 17
44-206 Rybnik

Tel: (+48) 32 42 21 707
Tel. kom.: (+48) 668 300 664
e-mail: biuro@biostat.com.pl

Sondaże Analizy danych