Analiza statystyczna (cz. 1) - ryzyko względne
Wielkością, która określa stosunek prawdopodobieństwa zajścia danego zdarzenia (w tym przypadku wystąpienia choroby, śmierci, lub innego przypadku patologicznego) w grupie badanej względem grupy odniesienia (grupa kontrolna) jest ryzyko względne. Ryzyko względne (RR – relativerisk) jest wielkością, która pozwala na ocenę o ile prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia w grupie pacjentów ze zmianami chorobowymi jest różne (większe/mniejsze) w porównaniu z grupą kontrolną. Warto zaznaczyć, że RR należy do grupy metod biostatystycznych EBM (evidenced- basedmedicine), czyli medycyny opartej na faktach. Ocena ryzyka wystąpienia choroby w metodzie RR jest dokonywana za pomocą tzw. Tabeli czteropolowej w której dzieli się wszystkie osoby objęte obserwacją: ilość chorych, którzy byli poddani działaniu czynnika wywołującego zmiany patologiczne, ilość chorych, którzy nie mieli do czynienia z czynnikiem chorobotwórczym, narażona grupa kontrolna i nienarażona grupa kontrolna.
Należy zaznaczyć, iż ryzyko względne należy do względnych miar zależności statystycznych (obok min. Ilorazu szans, ilorazu współczynników, czy częstości).
W przypadku RR rozróżniamy trzy zasadnicze możliwości:
- RR > 1 – dodatnia zależność- czynnik badany wywołuje dane schorzenie (bardzo często podaje się tu przykład zależności zachorowań na raka płuc względem palaczy)
- 1,1 - 1,6 - mała szkodliwość;
-1,7 - 2,5 - średnia szkodliwość;
>2,7 - duża szkodliwość;
- RR=1 –brak zależności;
- RR <1 –ujemna zależność- czynnik badany nie wywołuje schorzenia (w danym przypadku), co więcej powoduje jego redukcję (np. występowanie nadwagi względem zdrowego trybu życia)
- 0 - 0,3 - duży efekt ochronny;
- 0,4 - 0,5 - średni efekt ochronny;
- 0,6 - 0,9 - mały efekt ochronny;
W zastosowaniach analizy statystycznej w medycynie ryzyko względne jest użyteczną metodą oceny wpływu danego czynnika (np. promieniowania) na ryzyko wystąpienia choroby (tutaj: szpiczak mnogi). Jako przykład niech posłuży hipotetyczne badanie: Czy istnieje relacja pomiędzy występowaniem szpiczaka mnogiego, a wykonywaniem zawodu związanego z narażeniem pacjenta na ekspozycję promieniowania jonizującego (technicy RTG, fizycy, radiolodzy).
Narażony na promieniowanie jonizujące |
Nie narażony na promieniowanie jonizujące |
Ogółem | |
Wystąpienie szpiczaka mnogiego (Myelomamultiplex) | 130 | 70 | 200 |
Grupa kontrolna | 1870 | 7930 | 9800 |
2000 | 8000 | 10000 |
Ryzyko względne obliczamy ze wzoru:
Wartość 3,4 oznacza, że ryzyko wystąpienia szpiczaka u osób narażonych na promieniowanie jest 3,4 razy większe niż u osób, które nie mają styczności z promieniowaniem.
Z tabeli można wyliczyć nie tylko ryzyko względne, ale i iloraz szans- stosunek szans wystąpienia danego zdarzenia w jednej grupie do szansy jego wystąpienia w innej:
Błąd standardowy (przybliżony) liczy się w następujący sposób:
Wzory ogólne opisujemy następująco:
1. Tabela wyników:
Czynnik ryzyka | Brak czynnika chorobotwórczego | Ogółem | |
Choroba/ przypadłość | A | B | alfa |
Grupa kontrolna | C | D | beta |
SUMA: | A + C | B + D | alfa + beta |
2. Ryzyko względne:
3. Iloraz szans:
4. Błąd standardowy:
Autor opracowania: Jeremiasz Pilarz (BioStat)
Tagi
statystyka medyczna analizy statystyczne analiza statystycznaTagi:
edm darmowy program dla fizjoterapeutów program do gabinetów lekarskich badania rynku statystyka medyczna program do zarządzania placówką medyczną przypomnienia sms Aplikacje dedykowane analizy rynku biostatystyka oprogramowanie dedykowane analizy statystyczne badania statystyczne aplikacja do gabinetu badanie statystyczne opracowania statystyczne rejestracja online elektroniczna dokumentacja medyczna wykresy ilosciowe badania obserwacyjne analiza danych klinicznych poradnia telemedyczna oprogramowanie medyczne statystyka w pracach naukowych analiza danych statystyka do doktoratu program do lekarza badania rynku i opinii program do przychodni statystyka do prac naukowych lekarz przez internet analizy danych statystyka badania rynku medycznego Badania marketingowe Badania satysfakcji pacjentów profesjonalne analizy statystyczne analiza statystyczna biostat firma badawcza
